Dirk II van Holland

Aantekeningen:

Was een Friese graaf uit de 10e eeuw die tussen 965 en 988 het feitelijke bewind voerde over drie graafschappen die tezamen het gehele kustgebied tussen de Oosterschelde en het Vlie opvulden, zijnde de gouwen: Masaland, Kinhem en Texla. Het formele leenschap beruste bij de Utrechtse bisschop. In het verleden is wel aangenomen dat Dirk II de zoon was van Dirk I. Tegenwoordig gaat men ervan uit dat hij de zoon was van een zoon van Dirk I, die ook wel wordt aangeduid als Dirk I bis, en Gerberga (Geva) van Hamaland.
In 938 verloofde de toen nog zeer jonge Dirk II zich met Hildegard van Vlaanderen, dochter van graaf Arnulf I van Vlaanderen en Aleidis van Vermandois. Het huwelijk volgde circa 950. Uit de Rijmkroniek van Holland van Melis Stoke: Dese Dideric goed ende wert had een wijf, heet Hildegaert ('deze goede en brave Diederik had een vrouw die Hildegard heette').
Na het overlijden van zijn schoonvader Arnulf op 27 maart 965 trad Dirk II enige tijd op als voogd voor de minderjarige opvolger Arnulf II van Vlaanderen.
Op 15 juni 950 schonk Dirk II aan Egmond ter ere van de bijzetting van Sint Adelbert een stenen kloosterkerk. Waarschijnlijk ter gelegenheid van de wijding van deze kerk schonk hij het Evangeliarium van Egmond, thans een van Nederlands belangrijkste cultuurhistorische voorwerpen uit de vroege middeleeuwen. Het negende-eeuwse handschrift werd circa 975 door hem verworven en bevat de tekst van de vier evangeliën. Dirk en Hildegard zijn afgebeeld op twee miniaturen, die Dirk voor de gelegenheid aan het boek liet toevoegen. Volgens sommige schrijvers zijn de miniaturen van de hand van hun zoon Egbert. De tekst bij een van de miniaturen luidt in vertaling: "Dit boek werd geschonken door Dirk en zijn geliefde vrouw Hildegard aan de genadige vader Adalbert, opdat hij hen rechtvaardig zal gedenken in alle eeuwigheid." Thans bevindt het evangeliarium zich in de collectie van de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag.
Dirk II bestuurde de grafelijke burcht en het graafschap van Gent vanaf 965, toen zijn zwager Wichman IV deze functies opgaf. In 972 verwierf Dirk de landerijen rondom Rijnsburg, bij Leiden, wat ten koste ging van de Utrechtse bisschop. Onder de bevolking ontstond verzet tegen deze heerschappij. Dit leidde tot het neerslaan van een opstand door Dirk II van de Friezen. Op de plaats van de overwinning werd drie jaar later een kapel opgericht. [1]
Op 25 augustus 985 kreeg Dirk zijn lenen in Masaland, Kennemerland en op Texel van koning Otto III in vrij eigendom. Twee maanden daarvoor, op 26 juni, had graaf Ansfried al niet nader genoemde gebieden - que vocantur Inferior Maselant - in Maasland van de koning verkregen.
Dirk II, Hildegard, Aarnout en Erlindis werden in de Abdij van Egmond begraven.
De plaatsnaam Hillegersberg is vernoemd naar Hildegard van Vlaanderen. Dirk II was eigenaar van het aldaar bestaande Bergan, wat versterkte plaats of gehucht betekent.
[wikipedia]

Dirk getrouwd Hildegard van Vlaanderen in 945. Hildegard (dochter van Arnulf I van Vlaanderen en Aleidis van Vermandois) is geboren circa 936; is gestorven op 10 apr 990. [Gezinsblad] [Familiekaart]

1. Arnulf van Gent is geboren circa 951 in Gent; is gestorven op 18 sep 993 in Winkel,,Antwerpen,België.

Aantekeningen:

Vast staat dat Dirk II in 988 is overleden. Als Dirk II zijn vader al in 923 is opgevolgd, dan zou dat betekenen dat hij niet minder dan 65 jaar heeft geregeerd, wat zeer onwaarschijnlijk is. Daarom gaan historici er van uit dat er nog een Dirk geweest moet zijn die de naam "Dirk I bis" heeft gekregen. Er is geen bron die het bestaan van deze hypothetische extra Dirk bevestigt. De mogelijkheid dat Dirk I tot 939 heeft geleefd kan echter ook niet worden uitgesloten.
Bekend is dat graaf Dirk getrouwd was met Gerberga van Hamaland (die ongeveer 912 zal zijn geboren) en dat hij betrokken was bij de Lotharingse opstand van 939 tegen de Duitse Koning Otto de Grote en op 2 oktober 939 is gesneuveld in de slag bij Andernach (waarbij Dirk I dan ongeveer 65 zou zijn geweest). Deze gegevens maken een tweede generatie, dus Dirk I bis, aannemelijk maar er zijn uit deze periode wel meer voorbeelden bekend van edelen die op hogere leeftijd nog met een jonge vrouw trouwden of aan een veldslag deelnamen.
[wikipedia]

Dirk getrouwd Gerberga van Hamaland. Gerberga (dochter van Meginhard IV van Hamaland) is geboren circa 912; en is gestorven. [Gezinsblad] [Familiekaart]

Aantekeningen:

was een dochter van een van de graven uit het grafelijk huis van Hamaland. Meginhard IV lijkt in aanmerking te kunnen komen voor het vaderschap. Zeker is dit echter niet. Haar moeder is onbekend.
[wikipedia]

Aantekeningen:

Dirk erfde van graaf Gerolf het gezag over Kennemerland en Rijnland. Hij steunde de Westfrankische koning Karel de Eenvoudige bij een opstand van zijn vazallen. Als dank hiervoor kreeg Dirk I van Karel op 15 juni 922 te Bladel de kerk van Egmond met alle daarbij behorende goederen. Egmond lag ten noorden van de bezittingen die hij van Gerolf had geërfd en sloot daar dus uitstekend op aan. Kort hierna stichtte hij er een klooster voor nonnen, het begin van de Abdij van Egmond.
Het kan zijn dat er verschillende graven met de naam Dirk zijn samengevoegd tot Dirk I. Dit is goed mogelijk, omdat men het in die tijd nooit over een Dirk de zoveelste sprak, maar gewoon over Graaf Dirk. De geschiedenis rond de eerste graven van Holland is pas rond 1290 voor het eerst door Melis Stoke opgeschreven. De schrijver gebruikte hiervoor teksten die door de monniken van de abdij van Egmond waren bewaard. Omdat de monniken pas tijdens het bewind van Dirk II de nonnen vervingen, moet men er van uitgaan dat de informatie op deze (inmiddels vergane) documenten, door overlevering is verkregen.
Volgens een akte gedateerd op 922/923 zou Dirk I na een regering van 40 jaar in 922/923 zijn overleden. Dit zou betekenen dat hij Gerolf in 882 zou zijn opgevolgd. Het staat echter vast dat Gerolf in 889 nog een goed in eigendom kreeg. Gerolf is waarschijnlijk pas in 895 of 896 overleden.
[wikipedia]

Aantekeningen:

Graaf Meginhard IV van Hamaland nam in 939 als vazal van Hendrik I van Beieren deel aan de opstand van de hertogen Everhard III van Franken, Giselbert II van Maasgouw en Hendrik I van Beieren tegen koning Otto I, de broer van Hendrik I van Beieren. Na de nederlaag van Hendrik werd Meginhard IV net als leenheer genade betoond. Hij kreeg zijn bezittingen terug. De grafelijke titel werd hem echter blijvend ontnomen. In de meeste stukken wordt hij slechts edelman en vazal genoemd en het is alleen in een bul van paus Gregorius V dat hij "graaf" wordt genoemd.
[wikipedia]

Aantekeningen:

Het is niet geheel duidelijk waar het gebied van Gerolf lag, maar Kennemerland lijkt het meest waarschijnlijk. De toevoeging "van Holland" is (net als "van Kennemerland") van later datum. De eerste graaf die officieel graaf van Holland genoemd werd was Floris II in 1101, maar tot 1100 werden de bewoners van zijn gebied nog Friezen genoemd. Gerolf geldt als de stamvader van het huis van Holland, ook wel Gerulfingen genoemd.
[bewerken] Het ontstaan van het graafschap Holland

Hoewel het gebied waar Gerolf woonde sinds het Verdrag van Verdun (843) onderdeel was van het Oostfrankische rijk, maakten in de praktijk de vikingen er de dienst uit. In 884 volgde Gerolf Godfried de Noorman op een plundertocht langs de Rijn. In 885 was Gerolf een van de afgezanten van Godfried naar Karel de Dikke en werd toen door Hendrik van Babenburg (de legeraanvoerder van Karel) overgehaald om Godfried uit te schakelen. Gerolf vermoordde, samen met Everhard Saxo en koninklijke soldaten, Godfried tijdens een banket in Spijk.
Graaf Gerolf ontving als beloning voor zijn rol bij het verdrijven van de Noormannen van de Oostfrankische koning Arnulf van Karinthië op 4 augustus 889 een aantal goederen in vol eigendom. Het betrof een gebied buiten zijn graafschap, in Teisterbant, bestaande uit een aantal boerderijen en huizen in onder andere Tiel, Aalburg en Asch, plus een gebied binnen zijn graafschap, bestaande uit een bos en een bouwakker, ergens tussen de monding van de Oude Rijn en (vermoedelijk) Bennebroek.
Gerolf wordt pas sinds laat negentiende eeuw gezien als de stamvader van het Huis van Holland. Dit is gebaseerd op een gedicht uit omstreeks 1120. Daarin worden de graven uit het Huis genoemd, en het gedicht begint met: "De eerste Dirk, broer van Waldger, was een roemrijk man ......" In een ander werk over deze Waldger staat: "Waldgarius Freso, Gerilfi filius", wat te vertalen is als "Waldger de Fries, zoon van Gerulf". Hiermee wordt Gerolf gezien als de vader van Dirk I en als de stamvader van het Hollandse Huis.
Vreemd is echter dat Waldger als oudste zoon na de dood van Gerolf het landgoed in Teisterbant kreeg, terwijl zijn jongere broer Dirk het graafschap erfde. Ook vreemd is dat Waldger zijn enige zoon Radboud noemde. Het was in die tijd namelijk gebruikelijk dat de oudste zoon de naam van zijn grootvader kreeg. Er wordt daarom ook wel gedacht dat Gerolf niet de vader maar de pleegvader van Waldger en Dirk was. "Filius" zou in dit geval de betekenis "pleegzoon" kunnen hebben. De meest waarschijnlijke kandidaat voor de biologische vader is Radboud, Heer van Nederfriesland. Deze Radboud sneuvelde in 874 tijdens zijn strijd tegen de Noormannen. Gerolf zou als voogd ook het gebied hebben beheerd dat aan de oudste zoon Waldger nagelaten werd. Dat Dirk vervolgens het graafschap van Gerolf erfde zou komen omdat Gerolf zelf kinderloos bleef.
[wikipedia]

Aantekeningen:

Everhard wordt voor het eerst vermeld als hij in 881 deelneemt aan een mislukte poging om Vikingen te verdrijven uit Nijmegen. Hij werd gevangengenomen en tegen een losgeld vrijgelaten. In 885 was hij een van de edelen die de aanslag op Godfried de Noorman te Spijk uitvoerden. Everhard werd beloond met de functie van hertog van Friesland.[bron?] Een van de andere edelen die ook beloond werden voor hun rol in deze moord was Gerulf. Gerulfs zoon Waldger probeerde in het rivierengebied een eigen graafschap te creëren, rondom Tiel. Dit leidde tot toenemende spanningen met Everhard. Uiteindelijk werd Everhard in 898 door Waldger vermoord.
[wikipedia]

Meginhard getrouwd Evesa. [Gezinsblad] [Familiekaart]